جبران خسارت زیست محیطی کنار گذر غرب اصفهان بر پناهگاه حیات وحش قمیشلو

تخریب زیستگاه و تکه تکه شدن آن در نواحی طبیعی تهدید بزرگ جهانی برای حفاظت از تنوع زیستی محسوب می شود. این تهدید می تواند آثار منفی چشمگیری بر محیط زیست، به ویژه حیات وحش جانوری داشته باشد. مطالعاتی که طی دهه های اخیر بر روی اکوسیستم های طبیعی صورت گرفته احداث جاده ها توسط انسان را به عنوان عاملی موثر در تشدید عوامل تهدیدکننده حیات وحش، تقطیع و نابودی زیستگاه ها و همچنین ایجاد آلودگی معرفی کرده است. اکولوژیست ها معتقدند، موثرترین روش در جلوگیری از این ناهنجاری، استفاده از اصل جبران در مناطق آسیب دیده می باشد. جبران زیست محیطی باید هماهنگ با محیط طبیعی باشد و در مکان هایی اجرا شود که حیوانات از آنها استفاده کنند. اساسا، جبران زیست محیطی با بازسازی زیست محیطی یا ایجاد زیستگاه فرقی ندارد به جز اینکه جبران زیست محیطی مرتبط با اثرات ناسازگار بر روی محیط به واسطه توسعه بزرگراه می باشد.در این مطالعه، به منظور کاهش و یا حذف اثرات زیست محیطی کنار گذر غرب اصفهان بر پناهگاه حیات وحش قمیشلو، از اصل جبران زیست محیطی استفاده شده است.در این راستا دو گونه جانوری کلیدی منطقه( آهوی ایرانی و قوچ و میش اصفهانی) انتخاب شد. به منظور جایگزین کردن زیستگاه جدید درشمال پناهگاه حیات وحش قمیشلو به ازای زیستگاه آسیب دیده وبه منظور تعیین کیفیت زیستگاه جدید، پنج متغییر موثر بر مطلوبیت زیستگاهی این دو گونه، شامل پوشش گیاهی، شیب، ارتفاع، فاصله تا منابع آب و فاصله تا جاده در نظر گرفته شد و بر اساس مرور منابع شاخص مطلوبیت مربوط به هر متغییر(si) بدست آمد. در ادامه نقشه مطلوبیت هر متغییرایجاد شد. به منظور تهیه نقشه مطلوبیت نهایی زیستگاه برای دو گونه مذکور، فرمول تعیین شاخص مطلوبیت نهایی(hsi) برای تلفیق نقشه ها مد نظر قرار گرفت. در نهایت واحدهای زیستگاهی مربوط به هر کدام از گونه های مورد نظر بدست آمد. نتایج حاصل نشان داد 12565 واحد زیستگاهی برای گونه آهو و16486 واحد زیستگاهی برای گونه قوچ و میش در منطقه جدید وجود دارد که نسیت به تعداد واحدهای زیستگاهی از دست رفته در پناهگاه حیات وحش قمیشلو، تعداد قابل ملاحظه ای می باشند و می توان این منطقه را به عنوان زیستگاه جدید برای گونه های مذکور در نظر گرفت. همچنین به منظور تعیین ارزش زیستگاهی دو گونه مذکور در پناهگاه حیات وحش قمیشلو و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای منافع حفاظتی این منطقه از روش ارزشگذاری مشروط و پرسشنامه انتخاب دو گانه دو بعدی استفاده شد. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد از مدل رگرسیونی logit استفاده شده و بر اساس روش حداکثر درستنمایی، پارامترهای این مدل برآورد شدند. نتایج نشان می دهد 78 درصد افراد تحت بررسی در این مطالعه، حاضر به پرداخت مبلغی جهت حفاظت زیستگاه های پناهگاه حیات وحش هستند. متوسط تمایل به پرداخت سالانه هر فرد مورد بررسی در این مطالعه برای ارزش زیستگاهی پناهگاه حیات وحش قمیشلو، 400000ریال و برای هر خانوار 1465600ریال برآورد شده است. نتایج حاکی از آن است که زیستگاه های پناهگاه حیات وحش قمیشلو ارزش حفاظتی قابل توجهی داشته که این ارزش برای سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان توجیهی فراهم می کند تا از این زیستگاه ها حمایت نمایند.